Odznaka ZHP wzorowana jest na najwyższym polskim odznaczeniu wojskowym, na orderze Virtuti Militari. Projekt krzyża powstał w 1912r. , początkowo przyjęto go jako odznakę Naczelnej Komendy Skautowej w zaborze rosyjskim. Od 1918 roku jest odznaką całego ZHP.
Symbolizuje podążanie harcerzy zawsze w dobrym kierunku, czyli zgodnie z ideałami Prawa i Przyrzeczenia. Po raz pierwszy pojawiła się na Krzyżu Harcerskim. Następnie używała jej powstała w Piotrkowie, Polska Organizacja Skautowa.
Polski odpowiednik angielskiego „be prepared!” (Bądź gotów!).
Zawołanie „Czuwaj” pochodzi z czasów rycerskich, kiedy to, w czasie nocnej służby, strażnicy na murach miejskich nawoływali się w ten sposób. Popularne w średniowieczu „zagubiło się” gdzieś w mrokach wieków następnych. W 1910 roku, w 500-lecie bitwy grunwaldzkiej , zawołanie było hasłem zlotu organizacji „Sokół” , a do harcerstwa w 1912 roku wprowadziła je Olga Drahonowska-Małkowska. Dziś przypomina ono o gotowości do czynu, służby Ojczyźnie, pracy nad sobą. Pozdrowienie to wymieniają harcerze na powitanie i pożegnanie.
Lilijka to znak używany od dawna, między innymi w heraldyce i motywach dekoracyjnych oraz do oznaczania kierunku północnego w kompasach i na mapach.
Kwiat lilii oznacza czystość i cnotę. Ta symbolika jest bliska ruchowi skautowemu. Lilia niczym strzałka kompasu wskazuje każdemu skautowi drogę: służby, braterstwa i wierności ideałom skautowym.
Żółta koniczynka na niebieskim tle oznacza, że tak jak słońce na niebie świeci dla wszystkich ludzi, tak i ruch skautowy jest dostępny dla wszystkich dziewcząt na świecie.